TASAVVUFTA EDEB

   Ebed, zahir ve batın terbiyesidir.
   İnsan edebe (ahlaki değişikliğe) ehil yaratılmıştır.
   Edebin menbaı, iyi seciyedir. Kimse halindeki seciye mümarese ve riyazetle fiile çıkarılarak edeb ve terbiye kazanılır.
   Bazen mümarese ve riyazete ihtiyaç duyulmaz.
   İlim edeble anlaşılır
   İbadetteki edeb, hizmetten daha yücedir.
   Taat Cennet'e, taatteki edeb, Rıza-yı Bari'ye ulaştırır.
   Zahiri su-i edeb, zahiri ceza, batıni dolanı da batıni cezayı mucib olur.

   HUZUR-U İLAHİ'DE EDEB
   Bu edeb, Rasulullah (sav)'dan alınır.
   Sevinçteki ifrat veya bastın halinin aşırısı, varidatın çoğalmasına mani olur.
   Her kabz halinde bir ceza sözkonusudur. Kabz bast halindeki ifrattandır.
   Bastın itidali mesalih-i ilahiyyeyi nefse kaydırmamaktır.
   Göz, basiretle istikamete erer.
   Sultandan küçük şeyler istenmez. Kurb nedeniyle haşmet perdesi müstesna.
   Arif için edeb, mübtedi için tevbe mesabesindedir.

   TAHARET ADABI
   İstinca, Kıble'ye yönelmeme,
   Pisliği izale ve kullanılacak taş ve suyun temiz olması istibra, idrar kalmaması için yapılan temizlik hareketi istinca, öksürme gibi hareketlerle iyice temizlenme.
   Temizlikte Şeytan vesvesesine fırsat verecek aşırılıktan sakınılmalıdır.
   Def-i hacet halinde istitar (nazar-ı nas'dan gizlenme)
   İdrar serpintilerinden ictinab edilmelidir.
   Gusledilen banyoya bevletmemek.
   Duaları yerli yerince okumak
   Girişte sol ayak, çıkınca sağ ayak
   İsm-i İlahi bulunan şeyleri yanından bulundurmamak

   ABDEST ADABI
   Abdestden önce -adabıyla- misvaklanmak
   Abdest dualarını okumak
   Farzlarını noksansız yapmak, tertibe riayet etmek
   Sünnetlerine riayet etmek.

   HAVASS'IN ABDEST ADABI
   Uzuvlarını huzur-u kalb ile yıkamak
   Daim abdestli bulunmak
   Suyu israf etmemek, i'tidal sınırına vakıf olmak
   Zahiri temizliğe kafi miktarda önem verip, asıl batına yönelmek.

   NAMAZIN KEYFİYYETİ VE ADABI
   Abdest, vakit girmeden alınmalıdır.
   Sünnet, insanı farza hazırlar, berekete vesile olur.
   Sünnet-farz arası tevbe edilir.
   İlk tekbirler ruhi ve bedeni tam konsantrasyona girilmelidir.
   Kıyam, rüku', secde hallerinde okunması farz, vacip ve mendub olan dualar okunur. Gözler secdede açık bulundurulur. Zira onlar da secde ederler. Namazda Mirac sırrı vardır. İmam, sultanın kapısında duran elçiye benzer. Temsil ettiklerini unutmaz ve onlara tercüman olur.
   Kalbi dünyevi şeyle meşgul etmeme. Maddi-manevi.
   Namazda istikamet üzere olma, namaz hırsızlığına girmeme, kişiye namazda yazılacak ecir, kalb huzurudur.

   ORUCUN ADABI
   Zahir ve batın bütünlüğü selameti.
   Yemeğin normal zamanlarda daha az yenmesi
   Oruçla nefis zarurete alıştırılırsa diğer zaruretlere geçilir.
   Sahur yapmak, iftara acele etmek. İftarın namazdan önce olması sünnetdir.
   Gıybet gibi ma'nevi arazlardan ictinab.
   Sufiler orucun da alışkanlık haline gelmesinden hoşlanmazlar.
   Oruçsuz bir cemaatin sohbetine katılanın da oruçsuz olması adabdandır. Belli bir programı olanların ise oruca devamlılığı uygun olanıdır.
   Orucun bozulmasındaki ve bozulmamasındaki efdaliyet niyetleri sadakate bağlıdır.
   Yediklerinizi zikirle eritiniz (H. Şerif)
   Mümkün mertebe gizlenmek.

   YEMENİN FAYDA VE ZARARLARI
   Niyetle adet ibadete döner.
   Sufi vaktini Allah'a vermiştir.
   Sufi adet olan şeylere ancak zaruret miktarı rağbet eder. Vukuf rutubeti (su) hararet-i nefis, (toprak) serinlik (ruh) hususiyeti vardır. Dengeli olmaları esastır.
   Yiyecekler helal olmalıdır.
   Yemekten önce eller yıkanır besmele çekilir, Mün'im olan Allah hatırlanır.
   Kalbin bozulması lokmadan geçer.
   Nimetin değerini takdir, şükür sayılır.

   YEME-İÇME ADABI
   1-Tuzla başlayıp, tuzla bitirmek
   2-Topluca yemek, bereket olur.
   3-Yer sofrasında yemek
   4-Lokmaları küçük küçük almak ve iyice çiğnemek, yaslanmadan yemek
   5-Önce yaş ve ilim bakımından üstün olan kimsenin başlaması,
   6-Sağ el ile yemek
   7-Kendi önünden ve yemeğin kenarından yemek
   8-Kusur aramamak
   9-Yere düşen lokmayı alıp yemek
   10-Parmaklarını yalamak.
   11-Yemek kabını iyice sıyırmak
   12-Yemeğin içine üflememek
   13-Sofrada sirke ve yeşillik cinsinden şeyler bulundurmak.
   14-Yemekte suskun durmamak
   15-Et ve ekmeği bıçakla kesmemek.
   16-Sofradakiler ellerini çekmedikçe yemeğe devam etmek.
   17-Ekmek konulunca başka bir şey beklememek
   18-İyice acıkmadan yememek, iyice doymadan da kalkmak.
   19-Hizmet edene en azından yemekten birkaç lokma yedirmek.
   20-Kalkınca hamdetmek.
   21-Dişleri ve elleri temizlemek, dişlerdeki kırıntıları yutmak.
   22-Elinin ıslağı ile gözleri meshetmek
   23-Yapmacık davranışlardan sakınmak. Şüpheli yiyeceklerde istiğfar.
   24-Bir topluluğun yanına tam yemek vaktinde gitmemek.
   25-İkramda tekellüften sakınmak. İkram etme niyeti müstesna...
   26-Konulan yemeği küçümsememek
   27-Davete icabet etmek.

   SUFİLERİN GİYİNME ADABI
   Elbisenin helal ve temiz olması esastır. Sıcak ve soğuktan korumak.
   Giyilen elbise, bulunan mevki ve makamla tenasüb içinde olmalıdır.
   Nefsine galip gelen, hırstan uzak, hüsn-ü niyyet sahibi kimselerin güzel ve yumuşak elbise giymelerinde bir beis yoktur.
   Kibre sebep olacak, nefsin heva ve hevesini teşci edecek giysilerden sakınılmalıdır. Şüpheli şeyleri terk etmek.

   GECELEYİN KALKIŞ VE UYKU ADABI
   Akşam namazını evrad-u ezkarlar beklemek, gece kalkışı akşam ile yatsı arasını ibadet ve zikirle geçirmek.
   Yatsıdan sonra konuşmamak. Abdest tazelemek.
   Nefis derin haz almaya çalışır. Hakkı verilir ama hazzı verilmez.
   Alışkanlıkları değiştirmek de gece kalkmayı kolaylaştırır. Midenin yemekle dolu olmaması.    Yeniler yiyecekler tilavet zikir ve istiğfarla eritilmelidir.
   İhtiyaten vitir uykudan önce kılınmalıdır. Taze abdestle sadık rüya zahir ve batının temizliğinden geçer.
   Rüyada Hak Teala ile konuşanlar olur ki, emir ve nehy alırlar. Bu zahiri emir ve nehy gibidir. Kendileri hakkında gafletten kurtulmak için abdeste azami dikkat gerekir. Mesela, gece yatarken mesnun olan dura ve sureler okunur.

   GECE NAMAZI VE ADABI
   Akşam ezanıyla ikameti arasında iki rekat namaz ve farz namazdan sonra da iki rek'at namaz kılınır.
   Akşam ile yatsı arası ibadet gündüzün günahlarını siler. Yatsıdan sonra da dört veya iki rekat nafile kılar. Eve girince dört rek'at daha kılar.
   Uyanacağından emin olmayanın vitir namazını yatmadan kılmalıdır. Gece kalkınca gönlü sadece Allah (cc)'a vermeli.
   Daima Allah (cc)'a iltica edilmelidir.
   Su ile temizlenip, Kur'an okunduğu zaman iki temizleyici bir araya gelir (zahiri ve batıni).    Böylece Şeytan'ın vesveseleri, te'sir ve aldatmalar zail olur.
   12 rek'at teheccüd namazı kılınır.

   GECEYİ BÖLÜMLERE AYIRMAK
   Gecenin tamamını ihya edemeyenler üçte birini, üçte ikisini, veya altıda birini ihya etmeleri müstehabdır.
   Gece ibadeti şuurlu yapılmalı. Uyku gibi sıkıntı veren şeyler giderilmeli.
   Tan yerinin ağarması (uykuyla geçirilerek) gece ibadetine tercih edilmemeli.
   Kurb makamına erenler artan bir şevkle gece ibadetine müdavimlerdir.
   Gündüz işlenen günah, kusur, gece ibadetine mani olur.

   GÜNDÜZÜN ADABI
   Tan yeri ağarmadan abdestli olarak sabah namazı beklenir.
   Gündüzün iki ucunda ve gecenin bir kısmında kılınan namaz, günahlara keffaretdir.
   Sabah namazı, sünnetinden sonra tevbe istiğfar getirilip, dua edilir.
   Efendimiz (sav)'e salat-u selam getirilir.
   Sabah namazından sonra münacaat yapılır.

   GÜNLÜK İBADETLERİN VAKİTLERİNE GÖRE DAĞILIMI
   Sabah namazından sonra yerinden kalkmadan Kıble'ye yönelik olarak oturup, evrad-u ezkar okunur. Kerahet vaktinde uyumamalıdır.
   Güneş iki mızrak boyu yükselince iki rekat namaz kılınır.
   İşe gidecek bir kimse evden çıkmadan önce iki rekat namaz kılar; eve döndüğünde de iki rek'at kılar.
   Sabahla öğle arası iki veya on iki rekat kuşluk namazı kılar.
   Dışarıda hizmeti olmayan taat, tilavet, zikir ve münacaatla meşgul olur.
   Kuşluk sonrası namazdan sonra biraz uyumak iyidir. Gece kalkmaya yardımcı olur. Kalbi saflaştırır. Zeval vaktine bir saat kala kalkar. Tilavet ve zikirle meşgul olur.
   İbadet-ü ta'ate çoluk-çocukla meşguliyetten aşırı bir gevşeklik hasıl olur. İbadete olan isteksizlik giderilmedikçe namaza durulmaz. Bu da halk içinde Hakk'la olmaktan geçer.
   Ruhu daim hak huzurunda bulunanlara ise halkla beraber olması zorluk vermez, bilakis ibadet gibi olur.
   Öğle ile ikindi arası ibadet ve tilavetle geçirilir.
   Ağzın tadı değiştiğinde misvak kullanılır.
   Hevanın, dünyanın ve nefsin galebesiyle ibadetten geri kalan kalbiyle bunun ezikliğini yaşar.
   İkindiden sonra nafile ibadet vakti bittiğinden tilavet ve zikirle meşgul olur veya sohbet dinler.